Αποκριά ουσιαστικά σημαίνει αποχή από το κρέας -προετοιμάζει τον άνθρωπο ψυχικά και σωματικά για την περίοδο του Πάσχα και την Ανάσταση. Στα λατινικά ταυτίζεται με το καρναβάλι, καθώς αυτή η λέξη προέρχεται από το carne, που σημαίνει “κρέας”, και το ρήμα vale, που σημαίνει “περνώ”.
Η περίοδος της Αποκριάς θεωρείται κατεξοχήν περίοδος εκτόνωσης, μια περίοδος κατά την οποία ο άνθρωπος ξεφεύγει από την καθημερινότητά του και εξωτερικεύει τα πάθη του με τη βοήθεια της μεταμφίεσης.
Παλαιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος. Ήταν ευκαιρία για ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Μεγαλύτερα κέντρα του αποκριάτικου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Πλάκα και το Μοσχάτο στην Αθήνα, η Θήβα με τον περίφημο “βλάχικο γάμο”. Ο «Βλάχικος γάμος» είναι κατάλοιπο της πανάρχαιας λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη χώρα των μεγάλων θρύλων, στη Θήβα. Άλλα γνωστά μέρη για τον εορτασμό των Αποκριών είναι η Κοζάνη με τους ωραίους φανούς της και τα υπαίθρια γλέντια γύρω από φωτιές σε διάφορες γειτονιές της, το Ρέθυμνο με το μοναδικό του καρναβάλι και το κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού μέσα στα σοκάκια της Αναγεννησιακής Παλιάς Πόλης!
Οι μεγάλες Απόκριες συνδέονται με την τελευταία περίοδο κρεατοφαγίας και διασκέδασης, προτού αρχίσει η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Στο διάστημα αυτό και για επτά ολόκληρες εβδομάδες δε γίνονται ούτε γάμοι ούτε γλέντια, ούτε πανηγύρια. Έτσι οι Απόκριες είναι η ευχάριστη παρένθεση ανάμεσα στο Δωδεκαήμερο (δώδεκα μέρες από την παραμονή των Χριστουγέννων έως τα Θεοφάνεια) και τη Μεγάλη Σαρακοστή. Αυτή η περίοδος που κρατάει τρεις εβδομάδες ονομάζεται Τριώδιο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί είναι η αρχή της νηστείας της Σαρακοστής αλλά και αργία για να ξεκινήσει η σωματική και η ψυχική κάθαρση του πιστού μέχρι το Πάσχα. Συνήθως τρώμε νηστίσιμα, ένα ιδιαίτερο ψωμί που τρώγεται μόνο αυτή την ημέρα του χρόνου και λέγεται λαγάνα, ταραμοσαλάτα και χαλβά και αν ο καιρός το επιτρέπει πετάμε χαρταετό. Ο χαρταετός έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και συμβολίζει την ανάγκη του ανθρώπου να ανυψωθεί ψυχικά και πνευματικά και να πλησιάσει το Θεό.
