Πρόταση για διδακτική αξιοποίηση του ποιήματος του Γιώργου Σεφέρη “Άρνηση” στην διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης. Ακολουθεί ένα ενδεικτικό σχέδιο μαθήματος και φύλλο εργασίας για τους μαθητές.
| Επίπεδο: A1/Α2
Γραμματικοί στόχοι: αόριστος ενεργητικής φωνής και ανωμάλων ρημάτων Επικοινωνιακοί στόχοι: λέω την ιστορία της ζωής μου ή την ιστορία ενός άλλου ανθρώπου στο παρελθόν, χρησιμοποίηση εκφράσεων και λεξιλογίου για την ανταλλαγή πληροφοριών για την καθημερινή ζωή. Πολιτισμικοί στόχοι: Επαφή με την ελληνική ποίηση, μουσική, τραγούδι καθώς Ειδικοί στόχοι: κινητοποίηση των μαθητών για παραγωγή και κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου. Χρόνος: 30 λεπτά Χρονική στιγμή: Οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί τον αόριστο ενεργητικής φωνής, όλους τους τύπους καθώς και αρκετά ανώμαλα ρήματα. Γνωρίζουν επίσης και λίγα αλλά βασικά ρήματα της παθητικής φωνής π.χ. γεννήθηκα Εποπτικά μέσα-Υλικό: Φωτοτυπίες, αναλογικός και διαδραστικός πίνακας, βίντεο. |
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
- ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Ρωτάω τους μαθητές τι έκαναν χθες, τι έκαναν πέρσι το καλοκαίρι κλπ.
- Στη συνέχεια κάνω μερικές συγκεκριμένες ερωτήσεις πού γεννήθηκες, πού και τι σπούδασες, ως αφόρμηση για να διδάξω ή να κάνω επανάληψη σε λέξεις που θα μας είναι χρήσιμες στο κείμενο που ακολουθεί. Επίσης ρωτάω αν γνωρίζουν κάποιον Έλληνα ποιητή ή συγγραφέα. Έπειτα τους ρωτάω αν αναγνωρίζουν στην φωτογραφία ποιος είναι ο κύριος αυτός ή αν γνωρίζουν τον Γιώργο Σεφέρη.
- Κατανόηση γραπτού λόγου και παραγωγή προφορικού: Ζήταμε από τους μαθητές να διαβάσουν το κείμενο με σκοπό να απαντήσουν μετά στις ερωτήσεις (Α). Κατά την επεξήγηση των ερωτήσεων γίνεται και η προ-διδασκαλία του λεξιλογίου (ορισμένων). Στην συνέχεια οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο και απαντούν στις ερωτήσεις. Κατά την διάρκεια αυτής της δραστηριότητας οι μαθητές ενδέχεται να έχουν ορισμένες άγνωστες λέξεις οι οποίες επεξηγούνται με δημιουργικό κατά το δυνατόν τρόπο: δηλαδή με πιο απλά λόγια ή με θεατρικότητα και την γλώσσα του σώματος. Στη συνέχεια ζητάω από τους μαθητές να αναγνωρίσουν στο κείμενο τα ρήματα που είναι στον αόριστο (δραστηριότητα Β).
- Παραγωγή γραπτού λόγου: Ζητάω από τους μαθητές να γράψουν για έναν ποιητή της χώρας τους (δραστηριότητα Γ). Η δραστηριότητα αυτή είναι ενταγμένη μέσα σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο. Στην διατύπωση μάλιστα της άσκησης γίνεται επανάλαψη λέξεων που χρησιμοποιήσαμε στο προηγούμενο κείμενο (εκδήλωση, όπου, ποίηση). Η δραστηριότητα αυτή δίνεται στους μαθητές ως εργασία για το σπίτι.
- Κατανόηση προφορικού λόγου – παραγωγή γραπτού – Διδακτική αξιοποίηση τραγουδιού: Γνωρίζουμε ότι το συγκεκριμένο ποίημα δεν έχει εύκολο λεξιλόγιο όπως επίσης ότι είναι λίγο δύσκολο να προσεγγίσουμε το μήνυμα του ποιήματος. Ωστόσο ο στόχος μας είναι συγκεκριμένα εδώ γραμματικός σε πρώτο λόγο, καθώς το τραγούδι αυτό αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για εξάσκηση στα στον αόριστο ενεργητικής φωνής όλων σχεδόν των τύπων καθώς και των ανωμάλων. Ζητάμε από τους μαθητές να διαβάσουν τους στίχους του τραγουδιού και να καταλάβουν τι ζητάει η άσκηση: να βάλουν τα ρήματα στην παρένθεση στον αόριστο με την βοήθεια του τραγουδιού. Με αυτόν τον τρόπο, κάνοντας μια σχετικά απλή γραμματική άσκηση το κέρδος είναι και (κυρίως) πολιτιστικό καθώς οι μαθητές έρχονται σε επαφή, έστω και αν δεν γίνεται κατανοητό ολόκληρο το ποίημα, με μια κορυφαία στιγμή της λογοτεχνίας μας και της νεότερης μουσικής μας καθώς τρεις μεγάλες φυσιογνωμίας (ο Σεφέρης, ο Μπιθικώτσης και ο Θεοδωράκης) συνδυάζονται σε ένα και μόνο τραγούδι. Το συγκεκριμένο βίντεο που έχει επιλεχθεί συνοδεύεται και από κατάλληλες εικόνες που υποβοηθούν την κατανόηση του λεξιλογίου καθώς έχει γίνει προσπάθεια να υπάρχει ταύτιση εικόνας και στίχου, όπου αυτό είναι δυνατόν. Η κινητοποίηση των αισθήσεων και των αισθημάτων που γίνεται με την χρήση τραγουδιού ποίησης μεταδίδει και εντυπώνει στους μαθητές με άμεσο τρόπο μία συγκεκριμένη αίσθηση της γλώσσας ως φορέας πολιτισμού και ταυτόχρονα για τους μαθητές που μαθαίνουν ελληνικά γιατί τους αρέσει ο ελληνικός πολιτισμός, λειτουργεί ως ένα σημαντικό ερέθισμα.
Και κλείνουνε με αυτόν τον τρόπο το μάθημα, έχοντας αφήσει αυτήν την αίσθηση και αυτήν την τελευταία εντύπωση.
Ο Γιώργος Σεφέρης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1900 και το 1914 έφτασε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Δεκαεφτά χρονών πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε Νομικά και Λογοτεχνία. Έγινε διπλωμάτης και δούλεψε πρώτα στο Λονδίνο και μετά στην Κορυτσά. Το 1941 ακολούθησε, μαζί με τη σύζυγό του, την ελληνική κυβέρνηση στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Το 1963 πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και το 1969 κυκλοφόρησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό η δήλωσή του εναντίον της δικτατορίας. Πέθανε το 1971 και η κηδεία του έγινε μια μεγάλη αντιδικτατορική εκδήλωση με χιλιάδες ανθρώπους που τραγούδησαν το ποίημά του «Άρνηση» και το κρητικό τραγούδι «Πότε θα κάνει ξαστεριά». (Κείμενο από το βιβλίο Ελληνικά Α, Σιμόπουλος, Παθιάκη, Κανελοπούλου, Παυλοπούλου εκδόσεις Πατάκη, 2010, σελ 180)
Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
- Πότε γεννήθηκε και πού;
- Τι σπούδασε;
- Σε ποιες πόλεις έμεινε;
- Τι δουλειά έκανε;
- Πότε πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας;
Β. Βρες τα ρήματα που είναι στο χτες (αόριστο). Πώς είναι στο τώρα (στον ενεστώτα);
Γ. Το σχολείο όπου μαθαίνεις ελληνικά κάνει μία εκδήλωση για την ποίηση και κάθε μαθητής μιλάει για έναν ποιητή από την χώρα του. Ποιος είναι ο πιο γνωστός ποιητής στη χώρα σου; Τι ξέρεις για τη ζωή του;
[video_embed][/video_embed]
Δ. Η ΑΡΝΗΣΗ
ΣΤΙΧΟΙ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
ΤΡΑΓΟΥΔΙ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΙΘΙΚΩΤΣΗΣ
Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
________(διψάω) το μεσημέρι
μα το νερό γλυφό.
Πάνω στην άμμο την ξανθή
_________ (γράφω) τ’ όνομά της
Ωραία που _______ (φυσάω) ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή .
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
________(παίρνω) τη ζωή μας· λάθος!
κι ________ (αλλάζω) ζωή.